Loãng xương là bệnh lý xương khớp thầm lặng thường xuyên xuất hiện ở người cao tuổi. Nhận biết sớm các triệu chứng loãng xương giúp điều trị bệnh hiệu quả và chặn những biến chứng sau này. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu hơn về căn bệnh loãng xương ở người già.
Tổng quan về bệnh loãng xương ở người già
Bệnh loãng xương ở người già chính là bệnh xốp xương hoặc giòn xương. Đó là hiện trạng xương dần dần mỏng dần theo thời gian và mật độ chất khoáng trong xương liên tục thưa dần. Điều này tác động vào khiến xương dễ tổn thương, dễ giòn hơn và dễ dàng bị gãy dù chỉ bị va đập hoặc chấn thương nhẹ.
Loãng xương là tác nhân chính hình thành gãy xương ở phụ nữ sau mãn kinh và người già. Gãy xương do loãng xương có thể bắt gặp ở bất cứ vùng xương nào, nhất là xương đùi, xương cột sống, xương cổ tay. Một vài phần xương bị gãy có khả năng không lành lại được. Đặc biệt là xương cột sống và xương đùi là những xương rất khó khăn để lành lại, phải phẫu thuật với chi phí tốn kém.
Bệnh loãng xương ở người già gọi là bệnh xốp xương hoặc giòn xương
Bệnh loãng xương ở người già phát triển thầm lặng trong cơ thể người bệnh. Hầu như người bệnh chỉ cảm thấy đau mỏi người không xác định nguyên do, có dấu hiệu giảm dần chiều cao, gù vẹo cột sống. Nhiều tình huống chỉ được nhận thấy khi có những triệu chứng gãy xương. Tình trạng loãng xương sẽ càng nghiêm trọng hơn khi về già. Bởi vì ở độ tuổi càng cao, mật độ xương còn đủ mức khoáng chất cần thiết để bảo đảm xương cứng chắc giống như cơ thể ở tuổi trưởng thành.
Nguyên nhân gây bệnh loãng xương ở người già
Mỗi phần xương bình thường cần cung cấp đủ các khoáng chất canxi và phosphate để tạo thành. Nếu cơ thể không được hấp thụ đủ canxi từ chế độ ăn uống hàng ngày thì việc tạo ra các mô xương và xương có thể bị suy yếu. Xương là một phần của cơ thể luôn có hoạt động liên tục đổi mới bởi vì xương mới sẽ được hình thành và xương cũ bị phá vỡ liên tục.
Khi còn trẻ, xương mới sẽ được tạo ra nhanh hơn, do đó khối lượng xương sẽ tăng lên dần dần và chắc khỏe hơn. Hầu như tất cả mọi người đều đạt được khối lượng xương cao nhất và săn chắc nhất khi 20 tuổi. Khi về già, khối lượng xương ngày càng bị giảm bớt nhanh hơn quá trình được tạo ra, từ đó tạo ra bệnh loãng xương.
Các tác nhân chính của bệnh loãng xương ở người già bao gồm:
- Lối sống sinh hoạt không thường xuyên vận động.
- Thường xuyên phải lao động vất vả hoặc mang vác các vật nặng.
- Có chế độ dinh dưỡng thiếu cân bằng, ít cung cấp canxi.
- Giới tính.
Nguyên nhân gây bệnh loãng xương nguyên phát và thứ phát:
Loãng xương nguyên phát
Loãng xương nguyên phát là hiện tượng mất xương xảy ra do quá trình lão hóa, hoặc hậu quả nội tiết tố, ví dụ như estrogen và testosterone bị suy giảm. Các hormone này có tác dụng giúp điều chỉnh quá trình đổi mới xương xảy ra tự nhiên nhất. Khi mức độ các hormone này suy giảm từ 50 tuổi xảy ra tình trạng tốc độ phân hủy xương nhanh hơn tiến triển của xương mới để thay thế. Điều này dẫn đến xương mỏng hơn và yếu hơn theo thời gian. Khả năng loãng xương tăng dần lên từ thời kỳ mãn kinh cùng với sự sụt giảm đáng kể của estrogen.
Loãng xương thứ phát
Loãng xương thứ phát xuất hiện do hậu quả của một bệnh khác như bệnh ruột mạn tính và hấp thu canxi kém. Một số bệnh xương khớp có khả năng đe dọa sức mạnh của xương, hoặc do ảnh hưởng của thuốc và các kỹ thuật điều trị khác. Ví dụ như ung thư, tuyến giáp hoặc tuyến cận giáp hoạt động quá mức, bệnh phổi mạn tính, lạc nội mạc tử cung, thiếu hụt vitamin D. Xương mỏng có cấu trúc yếu và kém hơn sẽ dễ bị gãy hơn.
Loãng xương nguyên phát là hiện tượng mất xương xảy ra do quá trình lão hóa
Triệu chứng của bệnh
Tình trạng giảm mật độ xương có nguyên nhân do bệnh loãng xương ở người già thường không có biểu hiện rõ ràng. Người bệnh không rõ mình mắc bệnh loãng xương cho đến khi xương dần yếu đi, dễ gãy khi gặp chấn thương nhỏ. Giảm mật độ xương khiến xương có khả năng bị xẹp hoặc có những biểu hiện sau:
- Đau nhức đầu xương là một trong những biểu hiện loãng xương dễ nhận dạng nhất là cảm giác đau nhức các đầu xương. Bệnh nhân sẽ cảm thấy mỏi dọc các xương dài, có thể đau nhức như bị kim chích toàn thân.
- Đau ở vùng xương chịu áp lực của cơ thể như: thắt lưng, cột sống, xương chậu, xương hông, những cơn đau lặp lại thường âm ỉ và kéo dài lâu.
- Đau ở cột sống, thắt lưng tác động tiêu cực đến các dây thần kinh đùi và thần kinh tọa. Những cơn đau nghiêm trọng hơn khi bất ngờ thay đổi tư thế.
- Đối với những người già hoặc trung niên, loãng xương kèm thêm với các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp, cao huyết áp…
Biến chứng của bệnh
Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh loãng xương ở người già có thể gây ra những biến chứng như sau:
Gãy xương
Gãy xương, nhất là ở cột sống là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh loãng xương. Gãy xương đùi hầu như xảy ra do ngã và dẫn đến tàn tật. Các xương đốt sống có khả năng suy giảm dẫn đến đau lưng, giảm chiều cao.
Hạn chế khả năng di chuyển
Loãng xương có khả năng gây ra tình trạng tàn phế và hoạt động thể chất càng khó khăn hơn. Giảm khả năng di chuyển khiến người bệnh tăng cân, làm tăng áp lực lên đầu gối và xương đùi. Tăng cân cũng có thể làm tăng khả năng mắc các bệnh đái tháo đường và tim mạch.
Đau
Gãy xương do loãng xương có khả năng gây ra cảm giác đau đớn và suy nhược cơ thể nghiêm trọng. Tác nhân là do các dây thần kinh bị chèn áp lực, có thể dẫn đến: tư thế bị khom lưng, đau lưng và cổ.
Gãy xương do loãng xương có khả năng gây đau đớn và suy nhược cơ thể
Chi phí khám chữa cao
Các trường hợp gãy xương thường được chăm sóc đặc biệt tại bệnh viện. Phẫu thuật thường xuyên được tiến hành, và người bệnh cần thời gian nằm viện kéo dài và chi phí y tế rất cao. Những người già hầu như chiếm 70% tổng chi phí điều trị nội trú. Gãy xương hông là gánh nặng cao nhất đối với gia đình cả về chi phí và suy giảm chất lượng cuộc sống.
Cách chẩn đoán bệnh
Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh loãng xương ở người già bao gồm:
- Nghiệm pháp đánh giá mật độ xương: Bác sĩ tiến hành chụp X quang để đo mật độ xương ở phần cột sống thắt lưng. Kỹ thuật chụp X – quang hấp thụ năng lượng kép (DEXA) là cách thức thường được sử dụng nhất.
- Xét nghiệm máu và nước tiểu: Bác sĩ thực hiện tìm kiếm các nguy cơ làm tăng sự mất xương và kiểm tra lượng nội tiết tố.
Phương pháp điều trị và phòng ngừa
Bệnh nhân nên tiến hành điều trị nhằm mục đích:
- Làm chậm sự phát triển của bệnh loãng xương.
- Duy trì mật độ khoáng xương.
- Ngăn ngừa khả năng gãy xương.
- Giảm đau đớn.
Những người có nguy cơ loãng xương có khả năng thực hiện các phương pháp phòng ngừa và thực phẩm bổ sung để đạt được mục tiêu này.
Điều trị loãng xương bằng thuốc
Các loại thuốc có tác dụng giúp điều trị bệnh loãng xương:
- Calcitonin.
- Hormon tuyến cận giáp.
- Kháng thể đơn dòng (denosumab, romosozumab)
- Canxi và vitamin D.
Phòng ngừa và điều trị không dùng thuốc
Dưới đây là một số cách phòng ngừa và điều trị bệnh loãng xương ở người già không dùng đến thuốc:
Cung cấp đủ Canxi
Nam giới và phụ nữ trong độ tuổi từ thanh niên đến trung niên cần một lượng khoảng 1.000 mg canxi mỗi ngày. Lượng canxi cần cung cấp hàng ngày này tăng lên 1.200 miligam khi nam giới bước sang tuổi 70 và phụ nữ bước sang tuổi 50.
Cung cấp đủ canxi giúp phòng và chữa bệnh loãng xương ở người già
Các thực phẩm có nhiều canxi bao gồm:
- Các sản phẩm từ sữa.
- Rau có lá xanh đậm.
- Cá mòi hoặc cá hồi.
- Các thực phẩm đậu nành.
- Ngũ cốc tăng cường canxi.
- Nước cam.
Cung cấp đủ Vitamin D
Vitamin D có tác dụng cải thiện khả năng hấp thụ canxi và phục hồi sức khỏe của xương. Mọi người có thể cung cấp vitamin D trong chế độ ăn uống hàng ngày bao gồm dầu gan cá, cá hồi hoặc loại sữa và ngũ cốc chứa nhiều vitamin D.
Luyện tập thể dục
Tập thể dục có chức năng giúp hình thành xương chắc khỏe và làm chậm quá trình mất xương. Tập thể dục mang đến nhiều lợi ích cho xương của bất kể bắt đầu từ khi nào. Nếu người bệnh tiến hành bắt đầu tập thể dục thường xuyên khi còn trẻ và tiếp tục trong suốt cuộc đời sẽ mang được nhiều khoáng chất cho xương nhất.
- Kết hợp các bài tập với các bài gánh tạ và giữ thăng bằng.
- Tập luyện tăng cường giúp tăng cơ bắp và xương ở cánh tay.
- Các bài tập như đi bộ, chạy, leo cầu thang, nhảy dây và các môn thể thao ảnh hưởng đến xương ở chân, hông và xương sống dưới là chủ yếu.
- Các bài tập thăng bằng như thái cực quyền có thể làm giảm khả năng bị chấn thương đặc biệt là khi già.
Tập thể dục giúp hình thành xương chắc khỏe và làm chậm quá trình mất xương
Các biện pháp khác
Một số biện pháp khác giúp phòng ngừa bệnh loãng xương ở người già như:
- Không được hút thuốc bởi vì nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc có mật độ xương thấp hơn những người không hút thuốc.
- Thường xuyên phơi nắng bởi cơ thể cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào hầu hết các ngày trong tuần với mục đích đẩy nhanh quá trình sản xuất vitamin D. Bên cạnh đó cũng cần chú ý lời khuyên của bác sĩ da liễu về phơi nắng và phòng ngừa ung thư da.
- Uống rượu ở mức độ vừa phải, nếu người bệnh uống quá nhiều rượu sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh loãng xương. Người bệnh nên uống không quá hai ly mỗi ngày và hai ngày không rượu ít nhất trong mỗi tuần.
- Không nên sử dụng quá nhiều đồ uống có chứa nhiều caffein vì có thể tác động tiêu cực đến lượng canxi mà cơ thể cung cấp mỗi ngày.
Lời kết
Trên đây là những thông tin cũng như cách phòng tránh, chữa trị bệnh loãng xương ở người già. Mong rằng những kiến thức này sẽ có ích cho bạn và gia đình trong việc phòng chữa bệnh. Hãy theo dõi web để cập nhật thêm những vấn đề sức khỏe khác.
