Phẫu thuật nội soi khớp gối là bước đầu tiên trong quá trình hồi phục sức khỏe và lấy lại khả năng vận động. Tuy nhiên, để đạt được sự phục hồi toàn diện và vững chắc, các bài tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật là yếu tố không thể thiếu. Nếu bỏ qua hoặc thực hiện không đúng cách, bệnh nhân có nguy cơ teo cơ và khó có thể vận động như trước.
Bài tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật nội soi khớp gối
Phục hồi chức năng trước phẫu thuật nội soi khớp gối
Trước khi phẫu thuật, chuyên viên vật lý trị liệu sẽ hỗ trợ bệnh nhân thiết lập một chương trình hoạt động phù hợp với nhu cầu cụ thể của bệnh nhân bằng các bài tập an toàn và hiệu quả. Chương trình này được thiết kế nhằm giúp cải thiện tầm vận động khớp và thư giãn cơ chân, tăng khả năng hoạt động thể chất cũng như luyện tập bài tập đầu tiên ngay sau phẫu thuật.
Bệnh nhân sẽ bắt đầu một cách chậm rãi trong vài phút vài lần trong ngày, sau đó tăng dần lên 20 hoặc 30 phút mỗi ngày. Những bài tập này có ích cho hệ tim mạch, hô hấp, hệ tuần hoàn và cơ, được áp dụng sao cho bệnh nhân không cảm thấy đau.
Ngoài ra, chuyên viên vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn cho bệnh nhân cách sử dụng dụng cụ trợ giúp đi và chuẩn bị môi trường an toàn tại nhà sau phẫu thuật.
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật nội soi khớp gối
Giai đoạn 1: Từ 1 đến 2 tuần sau mổ
Các bài tập phục hồi chức năng sau thay khớp gối này nhằm:
- Kiểm soát phù nề, giảm đau nhanh chóng bằng liệu pháp tiêm Collagen thủy phân Arthrys Regain ngay khi kết thúc ca phẫu thuật.
- Duy trì duỗi gối 0 độ và gấp 100 độ.
- Duy trì sức mạnh của cơ.
- Di chuyển được với dụng cụ trợ giúp: Nạng, gậy, khung tập đi.
- Duy trì bài tập tại nhà.
Ngày 1 sau phẫu thuật thay khớp gối:
- Chườm lạnh khớp gối 15 phút/ lần, ít nhất 3 lần một ngày. Nếu thấy cần thiết có thể chườm nhiều hơn.
- Các bài tập thực hiện trên giường: bài tập gồng chân phẫu thuật, co 5 giây nghỉ 5 giây, tập 10 lần / ngày.
- Các bài tập khác: bệnh nhân tập vận động khớp cổ chân, tập trượt gót chân.
- Tập ngồi dậy, tập thay đổi vị trí trên giường.
- Vận động chủ động khớp gối: 0 độ đến 70 độ.
Ngày thứ 2 sau phẫu thuật thay khớp gối:
- Tiếp tục các bài tập ở trên.
- Bài tập độc lập trên giường 5 lần / ngày.
- Tập vận động khớp cổ chân.
- Bệnh nhân tập gập, duỗi, dạng và khép háng chủ động hoặc có trợ giúp.
- Tập ngồi trên ghế 30 phút, 2 lần / ngày.
- Tập di chuyển vào buồng tắm, nhà vệ sinh với người trợ giúp.
- Vận động chủ động khớp gối: 10 độ đến 80 độ
Ngày thứ 3 tới 2 tuần sau phẫu thuật thay khớp gối:
- Tiếp tục các bài tập ở trên.
- Tập các bài tập khớp gối: Tập duỗi khớp gối hoàn toàn, mỗi ngày tập gấp chủ động khớp gối thêm 10 độ đến ngày thứ 5 tầm vận động khớp gối đạt 100 độ
- Tập mạnh sức cơ đùi, sức cơ cẳng chân bằng các bài tập có sức cản.
- Tập đứng chịu lực lên 2 chân, đứng chịu lực lên từng chân, khi bệnh nhân chịu được trọng lực thì tập thăng bằng khi đứng. Tập dồn trọng lượng lên chân phẫu thuật.
- Tập ở tư thế đứng: thực hiện các bài tập gấp duỗi dạng khép khớp háng chân phẫu thuật.
- Tập di chuyển với nạng, khung tập đi.
Giai đoạn II: Từ 2 đến 5 tuần sau phẫu thuật
Các bài tập phục hồi chức năng sau thay khớp gối này nhằm:
- Giảm đau, giảm phù nề.
- Gia tăng tầm vận động của khớp từ 0 độ đến 115 độ.
- Tăng cường sức mạnh của cơ.
- Trở lại hoạt động chức năng hàng ngày.
- Bắt đầu tham gia chương trình tập tại nhà.
Phương pháp: Duy trì các bài tập ở giai đoạn I.
- Tiến hành tập gấp duỗi khớp gối phẫu thuật bằng các bài tập thụ động hoặc chủ động có trợ giúp.
- Mỗi tuần tập gấp gối thêm 5 độ đến 5 tuần tầm vận động khớp gối đạt 0 đến 115 độ.
- Bài tập kéo giãn thụ động khớp gối được thực hiện nhờ kỹ thuật viên.
- Bài tập tăng cường sức mạnh cơ: tiến hành tập vận động khớp gối chủ động có sức cản tăng dần.
- Đến tuần thứ 3 bắt đầu các bài tập xuống tấn.
- Tập di chuyển trên đệm, bước qua chướng ngại vật ít nguy hiểm có sử dụng nạng trợ giúp.
- Hoạt động trị liệu sau phẫu thuật: bệnh nhân có thể tập luyện bằng cách di chuyển tại giường, sử dụng hố xí bệt, nhà tắm, đi giày dép.
- Tập đạp xe đạp 15 phút/ lần, 2 lần / ngày.
Giai đoạn III: Sau phẫu thuật từ 6 đến 8 tuần
Các bài tập phục hồi chức năng sau thay khớp gối này nhằm:
- Tiếp tục cải thiện tầm vận động khớp từ 0 đến 115 độ – 120 độ: Ngồi thẳng trên ghế, duỗi thẳng chân từ trong ra ngoài.
- Gia tăng sức mạnh cơ.
- Tập thăng bằng không cần trợ giúp.
- Trở lại các hoạt động hàng ngày.
Lưu ý: Người bệnh nên tập phục hồi chức năng khớp gối dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu.
Phương pháp:
- Duy trì các bài tập ở giai đoạn 2
- Bệnh nhân tiếp tục tập vận động gấp duỗi khớp gối phẫu thuật
- Tập tăng cường sức mạnh cơ
- Tập đứng chịu lực hoàn toàn trên chân phẫu thuật
- Bỏ dụng cụ trợ giúp
- Tập đi bộ, lên xuống cầu thang
- Tập đạp xe đạp
- Có thể tập chạy nhẹ, trở lại các hoạt động thể thao nhẹ nhàng.
Những lưu ý trong phục hồi chức năng khớp gối sau phẫu thuật
Tuân thủ đúng các phương pháp phục hồi chức năng sau thay khớp gối sẽ giúp tình trạng khớp gối sau phẫu thuật nhanh chóng được phục hồi qua đó bệnh nhân có thể sớm trở lại các hoạt động bình thường.
- Không để chân phẫu thuật phải gánh chịu sức nặng.
- Luôn dùng nạng khi tập di chuyển đến khi bác sĩ hoặc chuyên viên xác nhận sự tiến bộ.
- Không vặn mình hoặc xoay trên chân phẫu thuật.
- Tránh ngồi bắt chéo chân.
- Không bê vác vật nặng.
- Có chế độ ăn uống nghỉ ngơi hợp lý, tránh tập luyện quá sức. Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo có thể ảnh hưởng tới thời gian hồi phục sau phẫu thuật.
Quá trình phục hồi là một hành trình đòi hỏi sự nỗ lực, nhưng với sự hướng dẫn đúng đắn và cam kết thực hiện, bệnh nhân hoàn toàn có thể trở lại với cuộc sống năng động, khỏe mạnh. Mỗi bước trong quá trình luyện tập chính là một bước tiến chắc chắn về sức khỏe lâu dài và mang lại chất lượng cuộc sống tốt đẹp hơn cho mỗi người.
