Bàn chân bẹt là một dị tật thường xuyên xuất hiện trên thế giới và tác động tiêu cực tới thần kinh cột sống. Việc điều trị sớm bệnh lý này sẽ giúp rút ngắn thời gian phục hồi cho người bệnh. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu hơn về bàn chân bẹt là gì.
Bàn chân bẹt là gì?
Bàn chân bẹt là hiện tượng lòng bàn chân bằng phẳng và không có độ lõm hay được gọi là vòm gan chân. Một số trẻ em do thừa cân cũng khiến nhiều phụ huynh nhầm lẫn con bị bàn chân bẹt. Hầu hết trẻ bị dị tật này sẽ tự hết lúc 6 tuổi nếu bàn chân thường xuyên vận động, di chuyển đều đặn.
Vòm bàn chân giúp cơ thể chịu được áp lực và giữ cân bằng khi di chuyển. Ngoài ra, nó còn giúp con người đi đứng nhẹ nhàng và giảm phản lực từ mặt đất dội lên. Người có bệnh viêm đa khớp dễ mắc tật bàn chân bẹt khi mà xương tại bàn chân không được cố định tốt.
Bàn chân bẹt là hiện tượng mặt lòng bàn chân bằng phẳng và không có độ lõm
Triệu chứng thường gặp
Sau khi hiểu rõ bàn chân bẹt là gì hãy tìm hiểu đến các triệu chứng của dị tật này. Triệu chứng của bàn chân bẹt là những cơn đau nhức khó chịu ở bàn chân. Người bệnh cảm thấy đau do cơ và dây chằng bị căng cơ quá mức trong khoảng thời gian dài. Không những thế, triệu chứng đau nhức, khó chịu còn tác động tới nhiều bộ phận khác như bắp chân, mắt cá chân, đầu gối, thắt lưng và cẳng chân.
Bên cạnh đó, trọng lượng cơ thể cũng không được phân chia đồng đều. Nếu người bệnh phát hiện một bên giày bị mài mòn nhanh hơn bên còn lại thì cần thăm khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán tình trạng sức khỏe. Có thể thấy dáng đi của người bệnh bàn chân bẹt có sự khác biệt so với người bình thường, cụ thể như sau:
- Bàn chân khi di chuyển thành hình chữ V.
- Khớp gối xoay trong và hướng vào nhau.
- Cổ chân xoay ra ngoài và vào trong.
Bất lợi khi bị chứng bàn chân bẹt là gì?
Những người có bàn chân bẹt khi đi lại, phần vòm bàn chân có khuynh hướng áp sát xuống đất thay vì cong như bình thường. Điều này khiến bàn chân bị biến dạng về sau này. Khi chạy nhảy, người có bàn chân bẹt dễ bị ngã và chấn thương vì bàn chân không đủ linh hoạt.
Mặt khác, hiện tượng bàn chân bẹt khiến các xương ở cẳng chân, các khớp gối xoay và lệch khi di chuyển và chạy nhảy. Từ đó khiến người bệnh cảm thấy đau, xuất hiện viêm hoặc thậm chí gây ra bệnh thoái hóa khớp gối sớm. Hơn thế, tình trạng lệch trục của cơ thể cũng tác động lên tới lưng, cổ. Nếu căn bệnh không được can thiệp sớm sẽ dẫn đến ngón chân cái có cấu trúc bất thường. Đó là khi ngón cái bị đẩy về phía ngón sát bên cạnh, gây ra viêm cân gan chân và gai gót chân.
Nguyên nhân bị dị tật bàn chân bẹt
Tình trạng bàn chân bẹt thường ảnh hưởng do thói quen đi chân đất, đi dép có đế lót bằng phẳng từ khi còn nhỏ. Một số trẻ có gen xương khớp mềm ở bàn chân và cũng có khả năng phát triển thành bàn chân bẹt. Đây là một dị tật có yếu tố di truyền xuất hiện ở nhiều gia đình, cả bố mẹ và con đều mắc chứng bàn chân bẹt.
Ngoài ra, gãy xương cũng gây ra tình trạng bàn chân bẹt. Nếu bạn mắc một số bệnh xương khớp như thấp khớp hoặc các bệnh liên quan đến thần kinh, đái tháo đường, người cao tuổi và mang thai cũng sẽ tăng nguy cơ bị bàn chân bẹt.
Thống kê có khoảng 30% dân số mắc chứng chân bẹt tùy thuộc theo từng cấp độ, có thể kèm theo giãn hoặc rách gân cơ chằng sau. Lúc đầu, bàn chân bẹt không gây đau. Tuy nhiên, sau đó, khi khung xương không đủ lực chịu đựng sự mất cân bằng thì người bệnh sẽ đau mắt cá chân, đau đầu gối hay thắt lưng.
Tình trạng bàn chân bẹt thường ảnh hưởng do thói quen đi chân đất
Phương pháp điều trị chứng bàn chân bẹt là gì?
Hầu hết bác sĩ chuyên khoa có thể đánh giá một người có mắc chứng bàn chân bẹt hay không bằng việc kiểm tra bàn chân toàn diện kết hợp quan sát tư thế đứng và dáng đi. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác, người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện thêm các chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp MRI và chụp CT.
Phẫu thuật cải thiện bàn chân bẹt
Với người bệnh không thể đáp ứng những phương pháp vật lý hay cảm thấy những biểu hiện ngày càng nghiêm trọng hơn, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật. Phương pháp này sẽ giúp cơ thể giảm đau, hình thành một vòm bàn chân mới, giúp bàn chân di chuyển dễ dàng.
Những vị trí đau do bệnh bàn chân dẹt thường rất khác nhau. Do vậy, phẫu thuật phải dựa trên kinh nghiệm của các bác sĩ. Bên cạnh đó, thực hiện phẫu thuật với các trường hợp bàn chân bẹt còn phụ thuộc độ tuổi, mức độ mắc bệnh và dị dạng cấu trúc của bàn chân. Các phương pháp phẫu thuật có thể giúp cải thiện tình trạng hiệu quả, gần như là hoàn toàn những triệu chứng. Những phương pháp này cần nhiều thời gian, thường đi kèm những phục hồi chức năng để người bệnh phục hồi lại bình thường một cách nhanh nhất.
Phương pháp không cần phẫu thuật
Người bệnh cần hiểu rõ bàn chân bẹt là gì để biết cách điều trị thế nào, nên phẫu thuật hay không. Người bệnh hãy tham khảo những phương pháp điều trị không cần phẫu thuật dưới đây:
Sử dụng đế chỉnh hình bàn chân
Đối với trẻ em, trong thời gian phát triển nếu mắc chứng bàn chân bẹt, phương pháp điều trị tốt nhất thường là điều trị nội khoa. Trẻ em thường được yêu cầu sử dụng đế định hình bàn chân. Đó là miếng lót được dùng đặc biệt khi mang giày dép. Phương tiện này sẽ được thiết kế đúng với kích thước chân và tạo vòm ở mặt bàn chân. Khi di chuyển mỗi ngày, nó sẽ giúp nâng đỡ bàn chân, tạo vòm để xương bàn chân của người bệnh đặt về đúng trục phát triển dưới tác động của trọng lực cơ thể.
Đế chỉnh hình bàn chân là phương pháp điều trị phù hợp và có hiệu quả cao khi áp dụng với độ tuổi càng nhỏ càng tốt. Người bệnh thường được yêu cầu thực hiện phương pháp này cho đến khi bình thường trở lại. Thế nhưng, đối với trẻ trên 7 tuổi, phương pháp này sẽ khiến bàn chân có thể phải mất nhiều thời gian hơn, khó đạt hiệu quả tốt.
Trẻ em thường được yêu cầu sử dụng đế định hình bàn chân
Các bài tập vật lý dành cho người bệnh bàn chân bẹt
Ngoài các phương pháp điều trị trên, kỹ thuật viên vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện một vài bài tập trị liệu. Những bài tập này giúp ngăn chặn tốt những triệu chứng đồng thời sẽ bệnh phát triển nghiêm trọng hơn.
Bài tập kéo giãn gót chân
- Bước 1: Người bệnh bắt đầu với tư thế đứng đối diện bức tường. Để một tay đặt lên tường đưa ngang với tầm mắt.
- Bước 2: Từ từ đưa chân ra phía sau, luôn giữ gót chân chạm với mặt đất. Đồng thời khuỵu chân trước xuống cho tới khi người bệnh cảm thấy căng ở chân sau.
- Bước 3: Giữ nguyên tư thế đó trong khoảng 30 giây và quay về tư thế bắt đầu.
- Bước 4: Nên tạm nghỉ khoảng 30 giây, tiếp tục lặp lại những động tác trên 9 lần. Khi thực hiện bài tập kéo giãn gót chân người bệnh cần chú ý giữ thẳng lưng. Bên cạnh đó, bài tập này sẽ phát huy tối đa hiệu quả nếu thực hiện mỗi ngày hai lần.
Bài tập với quả bóng nhỏ
Để thực hiện hiệu quả tốt bài tập với quả bóng nhỏ, người tập sẽ cần chuẩn bị một chiếc ghế và một quả bóng nhỏ. Nếu bạn thắc mắc quả bóng để điều trị bệnh bàn chân bẹt là gì thì nên chọn quả bóng tennis. Những bước tập luyện gồm:
- Bắt đầu với tư thế ngồi vững trên ghế rồi đặt quả bóng dưới vòm bàn chân.
- Thực hiện động tác lăn bóng ở vòm chân.
- Người bệnh chú ý tư thế ngồi khi tập phải luôn thẳng lưng.
- Lặp lại động tác lăn bóng liên tục trong ba phút, sau đó đổi chân bên
Phương pháp phòng ngừa bàn chân bẹt là gì?
Bệnh bàn chân bẹt hầu như không có biện pháp phòng ngừa. Khi mắc bệnh, người bệnh nên duy trì cân nặng hợp lý để giúp cơ thể giảm áp lực. Để giảm thiểu khả năng mắc bàn chân bẹt cần lưu ý:
- Không để trẻ có thói quen đi dép tông hay sandal khi di chuyển: Bởi phần đế của những kiểu giày, dép này hầu như phẳng và cứng. Điều này có thể ảnh hưởng tới quá trình hình thành lõm bàn chân khi trẻ sử dụng dép thường xuyên.
- Xây dựng chế độ ăn uống đủ dưỡng chất: Suy dinh dưỡng hoặc thiếu hụt dưỡng chất có thể khiến cơ bàn chân và dây chằng suy giảm. Từ đó trẻ không đủ khả năng hình thành vòm bàn chân.
Không để trẻ có thói quen đi dép tông hay sandal khi di chuyển
Khi nào cần đi khám bàn chân bẹt
Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu phát hiện triệu chứng điển hình ví dụ như trẻ có khuynh hướng đặt cạnh trong của bàn chân xuống đất. Khoảng thời gian chữa bàn chân bẹt tốt nhất là khi trẻ ở độ tuổi từ 2 – 7 tuổi. Nếu được phát hiện và thăm khám sớm, trị liệu không phẫu thuật với đế giày chỉnh hình y khoa sẽ là giải pháp dễ dàng và hiệu quả.
Sau giai đoạn này, khi trẻ đủ 12 tuổi, việc tạo vòm chân sẽ cải thiện kém hơn và khiến thời gian mang đế chỉnh hình cũng kéo dài hơn. Đối với người trưởng thành, sử dụng đế chỉnh hình chỉ có tác dụng ngăn ngừa đau khớp, thoái hóa khớp… Nhược điểm chính là không thể tạo vòm chân được nữa và bệnh nhân cần mang đế chỉnh hình trong thời gian dài.
Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu phát hiện triệu chứng
Bàn chân bẹt cần phẫu thuật khi nào?
Người bệnh cần hiểu rõ nguyên nhân mình bị bàn chân bẹt là gì. Vậy khi nào cần phẫu thuật? Đối với trẻ dưới 8 tuổi và dị tật ít nghiêm trọng thì phẫu thuật là không cần thiết. Tuy nhiên trong một số tình huống hiếm vẫn cần phải thực hiện phẫu thuật với trẻ trên 8 tuổi. Đó là khi trẻ bước vào giai đoạn phát triển chiều cao nhanh và hình thành gân gót Achille ngắn hơn bình thường.
Lời kết
Trên đây là khái niệm, nguyên nhân và cách điều trị của bệnh bàn chân bẹt. Hy vọng với những kiến thức trên, bạn sẽ hiểu rõ bàn chân bẹt là gì và giúp ích cho bạn trong việc phòng tránh dị tật. Hãy theo dõi web để cập nhật nhiều thêm những vấn đề sức khỏe khác.
